_ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ_

  Αρκετές φορές, έχει τύχει στον καθένα από εμάς πιστεύω, να παρακολουθούμε μια ταινία κ' να ταυτιζόμαστε τόσο πολύ με το περιεχόμενό της, με αποτέλεσμα να μην δίνουμε ίσως κ΄την ανάλογη αξιολόγηση στην αντίστοιχη μουσική της ταινίας , (το λεγόμενο soundtrack ) . Κι όμως η μουσική αυτή, τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή που εξελίσσεται η εκάστοτε σκηνή, επηρεάζει άμεσα τη ψυχολογία κ' τα συναισθήματά μας, καθώς κ' το τελικό μας πόρισμα για το αν μας άρεσε ή όχι η ταινία συνολικά. Από τη στιγμή λοιπόν που όλοι, (ανεξάρτητα ποιος λιγότερο κ' ποιος περισσότερο) , βλέπουμε ταινίες, κ' πόσο μάλλον σήμερα, που η οικονομική μας κατάσταση θέτει ως πολυτέλεια το περίφημο video club, θα ήτανε καλό να μάθουμε κάποια πράγματα προκειμένου να δώσουμε στον συνδυασμό ήχου-εικόνας κ' την ανάλογη, υποκειμενική μας προφανώς, αξιολόγηση.
  
  Η μουσική λοιπόν κινηματογραφικών ταινιών δεν γράφεται για να λειτουργήσει ως αυτόνομο μουσικό έργο κ' δεν μπορεί, ούτε πρέπει, να έχει μια απολύτως αυτοτελή υπόσταση. Τα κυριότερα χαρακτηριστικά της, όπως το χρώμα, το περιεχόμενο, ο ρυθμός, η έκταση, η ταχύτητα κ' η δυναμική δεν αποτελούν απόλυτη επιλογή του συνθέτη. Αντίθετα, η χρήση των μουσικών εκφραστικών μέσων καθορίζεται κατα κύριο λόγο από τα υπόλοιπα συστατικά μέρη μιας ταινίας.

  Την εποχή του βωβού κινηματογράφου, ένας πιανίστας ή μια μικρή ορχήστρα, σχολίαζαν μουσικά την προβολή ταινιών με αυτοσχεδιασμούς, γνωστά τραγούδια της εποχής, ορχηστρικές κ' οπερετικές επιλογές. Το πρώτο μουσικό έργο κινηματογράφου  είναι το  ''Op. 128'' του Καμίγ Σαιν-Σανς για την ταινία του Α. Λαβεντάν ''L' Assasinat du duc de Guise'' , 1908.

Η εποχή του ομιλούντος κινηματογράφου κ' του μουσικού soundtrack ξεκίνησε το 1927, με την ταινία ''The Jazz singer''. Η ταινία περιέιχε έξι τραγούδια των Ντόναλντ-Γιανγκ-Λούις με τον Αλ Τζόνσον κ' κάποιες ομιλούσες σκηνές. Η ηχογράφηση κ' η αναπαραγωγή του ήχου έγινε με το σύστημα Vitaphone (δίσκος φωνογράφου), που χρησιμοποιήθηκε αρχικά σε αμιγώς μουσικά φιλμ.

Το μουσικό στοιχείο κυριάρχησε στις ομιλούσες ταινίες του 1928-30. Οι δυνατότητες δε της μουσικής πρωτοαναδείχτηκαν μέσω των ταινιών κινουμένων σχεδίων του Ουώλτ Ντίσνε'υ', στις οποίες ο Ερνστ Λούμπιτς, συνδέοντας μουσικές ενορχηστρωτικές ιδέες με την εικόνα, πέτυχε πρωτοποριακά εφέ.

Η δεκαετία του '30 θεωρείται η χρυσή εποχή του κινηματογράφου κ', παρά την οικονομική κρίση, παρατηρείται σε αυτήν ο μεγαλύτερος αριθμός θεατών στην ιστορία. Οι κινηματογραφικές εταιρείες μετατρέπονται σε βιομηχανίες με κάθετα οργανωμένη αλυσίδα παραγωγής κ' σε συνδυασμό με δίκτυα αιθουσών αποκλειστικής διανομής, αποκτούν πλήρη αυτονομία κ' τεράστια ισχύ. Το ανθρώπινο δυναμικό εργάζεται σε ένα περιβάλλον εξειδίκευσης εργασιών κ' ρόλων, ( σενάριο-διάλογος-γύρισμα-μοντάζ-επεξεργασία ήχου/εικόνας ), κ' δεσμεύεται με αποκλειστικά συμβόλαια επιβεβαιώνοντας την απόλυτη κυριαρχία του παραγωγού.

Η κινηματογραφική μουσική εδραιώνεται σταδιακά ως μορφή υψηλής τέχνης , κάνοντας σαφή την ανάγκη για απασχόληση επαγγελματιών συνθετών, κυρίως της λεγόμενης σοβαρής μουσικής. Σπουδαίοι συνθέτες από την Ευρώπη μεταναστεύουν στο Χόλιγουντ, μεταφέροντας τη βαθιά γνώση της συμφωνικής κ' οπερατικής μουσικής παράδοσης (Μαξ Στάινερ, Έριχ Κόρνγκολντ κα.) . Η τεχνική του _ λάιτμοτιφ1_ , της θεματικής επεξεργασίας, των παραλλαγών, της επεξεργασίας της φόρμας κ' της αρμονικής γλώσσας, αποτελούν τη βάση πάνω στην οποία στηρίζεται το οικοδόμημα της κινηματογραφικής μουσικής γλώσσας. Παράλληλα η τεχνολογία επιτρέπει στον συνθέτη να σχεδιάζει λεπτομερώς τη μουσική πάνω στην εικόνα, επιτυγχάνοντας εξαιρετικά ακριβή συγχρονισμό. Πολλές φορές όμως οι ενορχηστρωτικές υπερβολές κ' οι μακροσκελείς, ''από τοίχο σε τοίχο'' όπως ειρωνικά αποκαλούνται, μουσικές επενδύσεις, αναιρούν τη λειτουργικότητα του αποτελέσματος.

Η σχέση συνθέτη-σκηνοθέτη χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερα κρίσιμες, λεπτές ισορροπίες. Ο σκηνοθέτης είναι αυτός που έχει τον πρώτο κ' τον τελευταίο λόγο στη δημιουργική διαδικασία κ' φυσικά στο αποτέλεσμα. Κανόνας για τη στιγμή που ο συνθέτης εμπλέκεται στη ταινία δεν υπάρχει. Μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε φάση της διαδικασίας. Δυστυχώς όμως, συνηθέστερη είναι η εκδοχή να καλείται ο συνθέτης μετά την ολοκλήρωση της ταινίας, όταν τα οικονομικά, οι προθεσμίες αλλά κ' η διάθεση για πειραματισμούς κ' ιδέες έχουν περιοριστεί στο ελάχιστο. Η παρουσίαση της μουσικής γίνεται στο πιάνο, ή με τη βοήθεια της τεχνολογίας, σε μακέτα της ενορχήστρωσης από synths, πριν πάρει την τελική μορφή, ηχογραφηθεί κ' μιξαριστεί με τον ήχο κ' τον διάλογο. Πολλές φορές, προκειμένου να υποδείξει το επιθυμητό αποτέλεσμα ο σκηνοθέτης χρησιμοποιεί πρωσορινές μουσικές (temp-tracks). Η μέθοδος είναι για πολλούς συνθέτες βοηθητική, για άλλους δεσμευτική κ' καταστροφική, καθώς αποτελεί εμπόδιο στην πρωτογενή έμπνευση, ο δε ανταγωνισμός με τα σπουδαία μουσικά αριστουργήματα είναι μάλλον άνισος.

                                                                                                                                                                                                         



Τζο Γανοπούλου_ 

ΠΗΓΕΣ_ Εκδοτική Αθηνών/ Διαδίκτυο

-